Khí công là một phương pháp tập luyện Tâm – Thể toàn diện, nên ngoài việc tăng cường khí lực, nó còn có khả năng tăng cường chức năng của từng phủ - tạng qua cách vận khí vào kinh mạch hay vào thẳng từng cơ quan liên hệ.
Mỗi tạng cũng như mỗi kinh đều thuộc một hành. Mỗi tạng liên hệ với một phủ qua một lạc mạch, và lấy một giác quan làm cửa ngõ qua một mạch khác; thí dụ, Tâm thuộc hành Hỏa, liên hệ với Đại trường và lưỡi là cửa ngõ.
Mỗi tạng và mỗi phủ có một ngũ hành khí tương ứng có nguồn gốc từ chân khí. Chân khí giảm sẽ làm suy yếu các phủ - tạng; còn nếu chính ngũ hành khí của tạng suy giảm, nó sẽ gây tổn thương thực thể cho tạng này.
Mỗi tạng – phủ có một chức năng chính và một chức năng phụ. Tâm chủ huyết, tàng Thần. Thận chủ bài tiết, tàng tinh và điều hòa tủy xương, não. Can tàng huyết, tham gia vào tiêu hóa. Phế chủ khí, bì mao và điều hòa nước của cơ thể. Tỳ chủ dinh dưỡng, là gốc của huyết và điều hòa cơ nhục (hình 1 và hình 2).
Cũng như Ngũ hành, các phủ - tạng vận hành một cách hài hòa theo quy luật sinh khắc để duy trì, phát triển sự sống và chống những xung kích từ bên trong cũng như từ bên ngoài tới. Qua quy luật sinh khắc, một phủ tạng có liên hệ trực tiếp hay gián tiếp với các phủ - tạng khác. Khi chẩn đoán và trị bệnh của một tạng, không những phải chú trọng vào tình trạng suy hay vượng của tạng đó, mà còn phải liên hệ tới tạng sinh ra nó hay khắc nó, cũng như tạng nó sinh ra hay chính nó khắc.
.bmp)
Hình 3. Quy luật sinh khắc của Tâm đối với các tạng
Cụ thể như đối với tạng Tâm, cần kiểm tra cả tạng Can, Tỳ, Thận và Phế do quy luật sinh khắc theo sơ đồ dưới đây (hình 3).
Tạ Thanh
Theo Gs. Ngô Gia Hy, Bùi Lưu Yêm, Ngô Gia Lương
KHÍ CÔNG HỌC VÀ Y HỌC HIỆN ĐẠI
NXB Tổng hợp Đồng Nai- 2006